ក្រោយរំដោះបានទីក្រុងភ្នំពេញ កងពលលេខ៨០១ ដឹកនាំដោយ សូ សារឿន ត្រូវបានផ្លាស់ចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញ ដោយបញ្ជូនឲ្យទៅការពារនៅព្រំដែនខេត្តរតនៈគិរី។ ស្រូយ បាននិយាយរៀបរាប់ពីរឿងរ៉ាវដូចខាងក្រោម៖

កុយ ស្រូយ[1] ភេទប្រុស​ អាយុ៧០ឆ្នាំ​ ស​ព្វថ្ងៃប្រកបរបរធ្វើស្រែចម្ការ។ ស្រូយ មានស្រុកកំណើតនៅភូមិក្រាំងចេក ឃុំដើមឫស ស្រុកកណ្ដាលស្ទឹង ខេត្តកណ្ដាល។ បច្ចុប្បន្នរស់នៅភូមិទួលប្រាសាទ ឃុំទំនប់ដាច់ ស្រុកត្រពាំងប្រាសាទ ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ។ ស្រូយ មានប្រពន្ធឈ្មោះ ខាត់ សឿន អាយុ៦៩ឆ្នាំ ។ ស្រូយ មានកូនចំនួន៦នាក់​ (ប្រុស៣នាក់​ ស្រី៣នាក់)។ ស្រូយ មានឪពុកឈ្មោះ​ ឃួង ប៊ុន (ស្លាប់) និងម្ដាយឈ្មោះ កុយ ណៃ (ស្លាប់)។​ ស្រូយ មានបងប្អូនបង្កើតចំនួន៩នាក់(ប្រុស៣នាក់ ស្រី៦នាក់) ហើយ ស្រូយ ជាកូនទី៤។ បងប្អូន ស្រូយ បានទទួលមរណៈភាពចំនួន២នាក់។ បងប្អូន ស្រូយ នៅរស់រានមានជីវិតចំនួន៧នាក់ ៤នាក់រស់នៅស្រុកកំណើត ម្នាក់រស់នៅភ្នំពេញ និងម្នាក់ទៀត មករស់នៅឃុំថ្មដា ស្រុកវាលវែង ​ខេត្តពោធិ៍សាត់។

កាលពីក្មេង ស្រូយ បានចូលរៀនថ្នាក់ទី១២ សង្គមចាស់។ លោកសេនាប្រមុខ លន់ នល់ បានធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់សម្ដេច ព្រះបាទនរោត្ដម សីហនុ ចេញពីមុខតំណែង នៅថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០។ មូលហេតុដែល ស្រូយ ឈប់រៀនដោយសារគ្រូមិនហ៊ានមកបង្រៀន ហើយសាលារៀនត្រូវបានបិទទ្វា។ បន្ទាប់ពីឈប់រៀនស្រូយ បានជួយឪពុកម្ដាយប្រកបរបរធ្វើស្រែចម្ការ។

នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧១ ដល់ ឆ្នាំ១៩៧២ ទាហានលន់ នល់ បានផ្លោងគ្រាប់ជាច្រើនចូលមកក្នុងភូមិក្រាំងចេក។ ពេលនោះប្រជាជននៅក្នុងភូមិបានដឹងពីសភាពការណ៍មុន រួចបានជម្លៀសខ្លួនទៅរស់នៅភូមិផ្សេងបណ្ដោះអាសន្ន ទើបមិនមានប្រជាជនស្លាប់ឬរងរបួសនោះឡើយ។ នៅដើមឆ្នាំ១៩៧៣ ស្រូយ ត្រូវបានមេឃុំដើមឫស​ ឈ្មោះ តា យ៉ុន អូសទាញឲ្យចូលរួមជាមួយកងកម្លាំងបដិវត្តន៍ខ្មែរក្រហម។ នៅអំឡុងពេលនោះ ស្រូយ មិនចង់ចូលជាមួយកងកម្លាំងបដិវត្តន៍នោះទេ ប៉ុន្តែដោយមានការបង្ខិតបង្ខំ​ និងដាក់បន្ទុកទៅលើក្រុមគ្រួសារ ទើប ស្រូយ សម្រេចចិត្តចាកចេញពីឪពុកម្ដាយចូលរួមជាមួយកងកម្លាំងបដិវត្តន៍ខ្មែរក្រហម។ បន្ទាប់មក មានយុវជនក្នុងភូមិប្រហែល ៤ ទៅ ៥នាក់ចូលរួម។ ស្រូយ ត្រូវបាន តា យ៉ុន បញ្ជូនទៅកន្លែងយោធាស្រុកកណ្ដាលស្ទឹង ដើម្បីឲ្យទៅជួយធ្វើស្រែចម្ការជាមួយនារីៗនៅស្រុកកណ្ដាលស្ទឹង ដែលគ្រប់គ្រងដោយឈ្មោះ តា ម៉ុន។ ​

នៅចុងឆ្នាំ១៩៧៤ យោធាស្រុកកណ្ដាលស្ទឹងទាំងអស់ ត្រូវបាន តា ម៉ុន បញ្ចូលទៅជាកងទ័ពស្រួច នៅក្នុងកងពលលេខ១៤ ដែលគ្រប់គ្រងដោយ តា សូ សារឿន ហៅ០៥ (ប្រធាន) និង តា សាន (អនុប្រធាន) ដើម្បីរៀបចំកម្លាំងទៅវាយរំដោះទីក្រុងភ្នំពេញ។ នៅពេលកំពុងវាយជាមួយទាហានលន់ ​នល់ នៅតាមផ្លូវជាតិលេខ២ សំដៅចូលទៅទីក្រុងភ្នំពេញ ស្រូយ មានតួនាទីដឹកជញ្ជូនបាយយកទៅឲ្យកងទ័ព និងដឹកអ្នករបួសត្រឡប់មកអង្គភាពខាងក្រោយវិញ។ បន្ទាប់ពីវាយជាមួយកងទ័ព លន់​ នល់ អស់រយៈពេល៤ខែកន្លះ ស្រូយ បានទទួលដំណឹងថា កងទ័ព​ខ្មែរក្រហមនៅតាមភូមិភាគផ្សេងបានវាយរំដោះបានទីក្រុងភ្នំពេញនៅថ្ងៃទី១៧ ​ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥។ បន្ទាប់ពីទទួលបានជ័យជម្នះនៅទីក្រុងភ្នំពេញបានរយៈពេល៤ថ្ងៃ កងពលលេខ១៤ទាំងអស់ត្រូវបានដឹកបញ្ជូនតាមរថយន្តឡើងទៅទីក្រុងភ្នំពេញ ហើយបានឈរជើងនៅផ្សារដេប៉ូ ដើម្បីឲ្យជួយរៀបចំផ្ទះប្រជាជននៅផ្សារដេប៉ូសារឡើងវិញ។ ស្រូយ​ បាននិយាយបន្តថា នៅពេលធ្វើដំណើរចូលមកដល់ទីក្រុងភ្នំពេញ ស្រូយ បានឃើញប្រជាជនជាច្រើនបង្ខំជម្លៀសចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញទៅតាមទីជនបទ ដោយទឹកមុខភ័យខ្លាច និងមានការព្រួយបារម្ភ។ បន្ទាប់ពីរៀបចំផ្ទះនៅផ្សារដេប៉ូអស់រយៈពេល២ខែ កងពលលេខ១៤ ត្រូវបានថ្នាក់លើផ្លាស់ប្ដូរទៅជាកងពលលេខ៨០១ ដែលគ្រប់គ្រងដោយ សូ សារឿន។ មួយសប្ដាហ៍ក្រោយមក កងពលលេខ៨០១ ត្រូវបានថ្នាក់លើផ្លាស់ចេញទីក្រុងភ្នំពេញ បញ្ជូនឲ្យទៅការពារនៅព្រំដែនខេត្តរតនៈគិរី ដោយធ្វើដំណើរតាមតាណូតចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញទៅឈប់នៅខេត្តក្រចេះ ហើយបានស្នាក់នៅខេត្តក្រចេះអស់រយៈពេលកន្លះខែ។ បន្ទាប់មក ស្រូយ និងកងទ័ពក្នុងកងពលលេខ៨០១ បានធ្វើដំណើរចេញពីខេត្តក្រចេះបន្តតាមរថយន្តទៅឈប់សម្រាកនៅស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ ខេត្តស្ទឹងត្រែង រយៈពេលចំនួន១យប់ ទើបធ្វើដំណើរបន្តតាមកាណូតសំដៅទៅស្រុកវើនសៃ ខេត្តរតនៈគិរី។ នៅពេលចូលទៅដល់ស្រុកវើនសៃ ខេត្តរតនៈគិរី កងទ័ពទាំងអស់មានតួនាទីដើរកាប់ដើមឈើ និងកាប់ឆ្កាព្រៃ ដើម្បីយកដីធ្វើបន្ទាយ និងសាងសង់ផ្ទះស្នាក់នៅ។ ស្រូយ បាននិយាយបន្តទៀតថា នៅពេលចូលមករស់នៅខេត្តរតនៈគិរីដំបូង កងទ័ពទាំងអស់មានការលំបាកជាខ្លាំង ព្រោះកន្លែងរស់នៅសម្បូរទៅដោយព្រៃក្រាស់ និងមានមូសជាច្រើន។ បន្ទាប់ពីរស់នៅខេត្តរតនៈគិរីបានមួយរយៈពេល​ ស្រូយ និងកងទ័ពមួយចំនួនធំបានកើតជំងឺគ្រុនចាញ់​ ដោយខ្វះថ្នាំព្យាបាលកងទ័ពមួយធំត្រូវបានស្លាប់ដោយសារជំងឺគ្រុនចាញ់។ ចំណែក ស្រូយ ត្រូវបានអង្គភាពបញ្ជូនយកទៅសម្រាកព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យបានទាន់ពេលវេលា។ បន្ទាប់ពីជាសះស្បើយ ស្រូយ ត្រូវបាន តា សូ សារឿន បញ្ជូនទៅខេត្តរតនៈគិរីវិញ ដើម្បីឲ្យទៅធ្វើស្រែ និងដាំបាយឲ្យកងទ័ព។

នៅឆ្នាំ១៩៧៩ កងទ័ពវៀតណាមបានសហការណ៍ជាមួយកងទ័ពរណសិរ្សសាមគ្គីសង្រ្គោះជាតិ បានវាយចូលមកដល់ខេត្តរតនៈគិរី ដោយឃើញសភាពការណ៍មិនអាចទប់ទល់បាន តា សូ សារឿន បានបញ្ជាឲ្យ តា ធី ដែលជាប្រធានវរសេនាធំ ដឹកនាំកងទ័ពនៅក្នុងកងពលលេខ៨០១ ​ឲ្យចល័តទៅឈរជើងនៅលើភ្នំមួយរយៈពេល ទើបធ្វើដំណើរបន្តទៅជួប តា សូ សារឿន ក្នុងជំរំ១០០១ នៅច្រកទន្លេល្ពៅ ដែលគ្រប់គ្រងធំដោយ សុន សេន។ បន្ទាប់ពីចូលទៅដល់ជំរំ ១០០១ កងពលលេខ៨០១ បានប្រមូលកម្លាំង ដើម្បីទៅវាយជាមួយកងទ័ពវៀតណាម និងកងទ័ពរណសិរ្សសាមគ្គីសង្រ្គោះជាតិ នៅខេត្តរតនៈគិរីម្ដងទៀត។ ចំ​ណែក ស្រូយ ដោយសារមានបញ្ហាសុខភាព ត្រូវបាន​ តា សូ សារឿន ចាត់តាំងឲ្យនៅសមរភូមិក្រោយ ដើម្បីចាំបើកអង្ករឲ្យប្រជាជន និងកងទ័ព។

នៅឆ្នាំ១៩៩០ ស្រូយ និងប្រជាជនដែលរស់នៅក្នុងជំរំ១០០១ ត្រូវបាន តា​ ម៉ុក ផ្លាស់ចេញពីជំរំឲ្យមករស់ទឹកដីប្រទេសកម្ពុជាវិញ ហើយ តា ម៉ុក បានដឹកនាំកងទ័ព និងប្រជាជនដែលរស់នៅជំរំ១០០១ ត្រូវចុះមករស់នៅភូមិអូរស្វាយ ស្រុកត្រពាំងប្រសាទ ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ។  នៅពេលចូលមករស់នៅភូមិអូរស្វាយដំបូង ស្រូយ បានកាប់ឈើធ្វើផ្ទះតូចល្មមសម្រាប់ស្នាក់នៅ។ សម្រាប់អាហារហូបចុក តា ម៉ុក ជាអ្នកផ្គត់ផ្គង និងធ្វើស្រែបន្ថែម។ នៅឆ្នាំ១៩៩៣ អ៊ុក តាក់ បានចូលមកក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហើយ អ៊ុក តាក់ បានរៀបចំឲ្យមានការបោះឆ្នោត។ កងទ័ពខ្មែរក្រហម និងប្រជាជននៅភូមិអូរស្វាយមួយចំនួនបាននាំគ្នាទៅបោះឆ្នោតជូនខាងគណបក្សហ្វុនស៊ិនប៉ិច។ នៅឆ្នាំ១៩៩៨ ស្រូយ និងកងទ័ពផ្សេងទៀត ត្រូវបាន តា លៀង ដឹកនាំផ្ដាច់ខ្លួនចូលរួមជាមួយរដ្ឋាភិបាល។ ​បន្ទាប់ពីចូលរួមជាមួយរដ្ឋាភិបាល ស្រូយ ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលផ្លាស់ចេញពីភូមិអូរស្វាយឲ្យទៅរស់នៅភូមិទួលប្រាសាទ ឃុំទំនប់ដាច់ ស្រុកត្រពាំងប្រាសាទ ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ ហើយបានចែកដីមួយចំនួនសម្រាប់ប្រកបមុខរបរធ្វើស្រែចម្ការ ដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិត។

អត្ថបទដោយ ចាន់ ណារិទ្ធ

---

^[1] បទសម្ភាសន៍ជាមួយ កុយ ស្រូយ ភូមិទួលប្រាសាទ ឃុំទំនប់ដាច់ ស្រុកត្រពាំងប្រាសាទ ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ នៅថ្ងៃទី១៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៣ សម្ភាសន៍ដោយ​ សុខ វណ្ណៈ  , បណ្ណាសារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា។