កែន សឿង អាយុ៧៤ឆ្នាំ រស់នៅភូមិបានយ​ ឃុំអង្កាញ់ ស្រុកព្រៃកប្បាស ខេត្តតាកែវ។ នៅក្នុងសម័យសម្ដេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ប្រជាជនរស់នៅសម្បូរសប្បាយ មានអាហារហូបចុកគ្រប់គ្រាន់។ ចូលដល់សម័យ លន់ នល់ ប្រទេសជាតិចាប់ផ្ដើមកើតមានសង្គ្រាម ហើយសម្ដេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ បានអំពាវនាវឲ្យប្រជាជនរត់ចូលព្រៃ ដើម្បីប្រឆាំងរបប លន់ នល់។ សឿង ដឹងថាព្រៃម៉ាគីស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ឈ្មោះ ហូ នឹម, ហ៊ូ យន់ និងខៀវ សំផន។

ប្រជាជនរស់នៅក្នុងផ្ទះធម្មតា ប៉ុន្តែមិនអាចលក់ផលិតផល និងផលដំណាំផ្សេងៗទៅឲ្យវៀតណាម ឬក៏ លន់ នល់ នោះទេ ហើយបើមានអ្នកធ្វើខុស គឺនឹងត្រូវចាប់យកទៅឃុំឃាំង។ ក្រោយមក​ នៅក្នុងភូមិរបស់ សឿង ចាប់ផ្ដើមធ្វើស្រែប្រវាស់ដៃ ជាក្រុមតូចៗ ហើយយកអាហារពីក្រុមរួមទៅហូបតាមផ្ទះ និងអាចរស់នៅជួបជុំគ្នាបាន។ ប៉ុន្តែនៅពេលដែលខ្មែរក្រហមទទួលបានជ័យជម្នះ សឿង បានទទួលដំណឹងថា ហូ នឹម និងហ៊ូ យន់ ត្រូវបានអង្គការសម្លាប់ចោល ហើយអ្នកគ្រប់គ្រងប្ដូរឈ្មោះទៅជា ប៉ុល ពត។ មួយវិញទៀត​  នៅក្នុងភូមិដែល សឿង រស់នៅចាប់ផ្ដើមបង្កើតជាសហករណ៍ ធ្វើការងាររួមគ្នា និងហូបអាហាររួមគ្នា។ នៅពេលចូលសហករណ៍ ក្រុមគ្រួសារមិនអាចរស់នៅជាមួយគ្នាបានបន្តទៀតនោះទេ ដោយកុមារតូចៗធ្វើការងារមិនបាន ត្រូវទៅរស់នៅមណ្ឌល ហើយក្មេងៗដែលធ្វើការងារបានត្រូវចូលទៅក្នុងកងកុមារ និងឪពុកម្ដាយធ្វើការងារនៅក្នុងកងផ្សេងគ្នា។

ចំណែក សឿង បន្ទាប់ពីចូលសហកណ៍រួច​ អង្គការបានចាត់តាំងគាត់ឲ្យចូលទៅក្នុងកងចល័ត ដើម្បីភ្ជួរស្រែ, ស្ទូងស្រូវ, ដឹកជញ្ជូន, លើកភ្លឺស្រែ, ជីកព្រែក, លើកប្រឡាយ និងជីកស្រះទឹក ទៅតាមអង្គការចាត់តាំង។ នៅពេលធ្វើការងារ សឿង ត្រូវក្រោកតាំងពីម៉ោង៦ព្រឹក និងត្រូវធ្វើការរហូតដល់ម៉ោងប្រមាណ១២ ថ្ងៃត្រង់ ទើបអាចសម្រាកហូបអាហារ។ ហើយពេលរសៀល គាត់ចាប់ផ្ដើមធ្វើការងារតាំងពីម៉ោង១ រហូតដល់ម៉ោងហូបអាហារពេលល្ងាច។ នៅពេលយប់ បន្ទាប់ពីហូបអាហាររួច សឿងត្រូវអង្គការចាត់តាំង ឲ្យទៅធ្វើការងារជីកស្រះ ឬក៏ធាក់រហាត់ទឹកបញ្ជូលស្រែ។ សឿង បានបន្តថា គាត់មានការព្រួយបារម្ភណាស់នៅពេលដែលអង្គការហៅគាត់ឲ្យទៅបើកខោអាវ ឬក៏ធ្វើការងារនៅពេលយប់ម្ដងៗ ព្រោះគាត់ខ្លាចអង្គការហៅយកទៅសម្លាប់ចោល។

មួយវិញទៀត សឿង ខិតខំធ្វើការងាររាល់ថ្ងៃ ហើយមិនហ៊ានប្រឆាំងជាមួយអង្គការសោះឡើយ ព្រោះគាត់មិនចង់ឲ្យគ្រួសាររបស់គាត់ត្រូវជម្លៀសទៅស្រុកផ្សេង ឬក៏ខេត្តពោធិ៍សាត់ និងខេត្តបាត់ដំបង ដូចឪពុកក្មេករបស់គាត់ និងប្រជាជនកម្រិតទាប និងកម្រិតមធ្យមផ្សេងទៀត។ នៅពេលដែលខំធ្វើការងារខ្លាំងពេក សឿន ចាប់ផ្ដើមខ្សោយកម្លាំង ទន់ដៃ ទន់ជើងខ្លាំង រហូតដល់គាត់ដាច់ចិត្តកុហកអង្គការថាឈឺ ដើម្បីគេចពីការធ្វើការងារ។ នៅពេលដែលឈឺ សឿង ទទួលបានថ្នាំរាងដូចអាចម៍ទន្សាយសម្រាប់លេប និងអាចសម្រាកបានរយៈពេលប្រមាណមួយខែ។

សឿង បានឲ្យដឹងទៀតថា គាត់បានតាមដានតុលាការកាត់ទោសមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម។ ក្នុងការកាត់ទោស គាត់មិនសូវជឿរលើសម្ដីរបស់ ខៀវ សំផន ដែលនិយាយថាមិនដឹងឮអំពីសកម្មភាពរបស់ថ្នាក់ក្រោមបង្គាប់ ព្រោះគាត់មាននាទីជាប្រធានរដ្ឋ។ ប៉ុន្តែបើពិនិត្យមើលតាមប្រវត្តិរបស់ ខៀវ សំផន ដែលសឿង បានឮមក គឺគាត់មានតែកង់កញ្ចាស់មួយប៉ុណ្ណោះសម្រាប់ធ្វើនយោបាយ ហើយចរិករបស់គាត់ក៏មិនមែនអ្នកចង់មានចង់បានដែរ។ សឿង គិតថា ខៀវ សំផន ជាមនុស្សល្អ ប៉ុន្តែបើនិយាយថាមិនដឹងរឿងថ្នាក់ក្រោមធ្វើ គឺដូចជាមិនសូវត្រូវដែរ។ លើសពីនេះទៅទៀត សឿង ពេញចិត្តចំពោះការកាត់ទោសមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម ព្រោះការកាត់ទោសអាចធ្វើឲ្យប្រជាជនដែលមានបងប្អូនស្លាប់នៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហមទទួលបានយុត្តិធម៌ ប៉ុន្តែគាត់មានការតឹងចិត្តបន្តិច ដោយសារតែតុលាការកាត់ទោសប្រើរយៈពេលយូរ។

អត្ថបទដោយ៖ ភា រស្មី

សម្ភាសដោយ៖ គ្រី ភាព ថ្ងៃទី១៧ ខែសីហា ២០២១